Test psychologiczny w doborze partnerskim | Narzędzie doboru par przez Internet – zalety i ograniczenia

Każdy na pewno usłyszał przynajmniej czasami o testach psychologicznych, które są szeroko stosowane w trakcie diagnozy klinicznej w szpitalach, klinikach i gabinetach psychologicznych. Testy psychologiczne są tez wykorzystywane w firmach np. w procesie selekcji pracowników, w szkołach, sądownictwie, i różnego typu instytucjach, gdzie potrzebne jest rzetelne narzędzie oceny funkcjonowania osób. Oprócz tego różne wersje psychotestów, a nawet psychozabaw są często dostępne na wielu stronach internetowych, mniej lub bardziej profesjonalnych, w celach autopoznawczych, doradczych, czy też mających ułatwiać podejmowanie decyzji poprzez prezentację graficzną lub analizę udzielonych odpowiedzi jak np w serwisie MyDwoje.pl: Wynik Testu dla Ciebie - Profil Partnerski.

Podstawy teoretyczne testów

Testy psychologiczne wykorzystuje się też w obszarze doboru partnerskiego i seksualnego, w celu znalezienia partnera pasującego do nas, co ma sprzyjać zbudowaniu udanego związku, i uniknięciu ryzyka porażki. Taki test jest wykorzystwyany na przykład przez internetowe biuro matrymonialne MyDwoje Test Doboru Partnerskiego a Wynik dla partnerów - Zgodność Osobowości można zobaczyć zaraz po wypełnieniu formularza. Istnieje również popularne przekonanie, że podobno testy mogą „rozszyfrować” osobowość, a psycholog posługujący się nimi będzie mógł zajrzeć w ukryte zakamarki ludzkiej duszy. Czy tak jest w rzeczywistości?

Po pierwsze, test psychologiczny, a ściślej mówiąc psychometryczny, ma na celu mierzenie i wnioskowanie o występowaniu określonej cechy psychicznej na podstawie obserwowalnej próbki zachowania, np. wyboru określonej opcji w odpowiedzi. Profesjonalny test psychometryczny powinien być rodzajem narzędzia, które musi być obiektywne, trafne, rzetelne, wystandaryzowane i znormalizowane. Każda z tych cech jest dokładnie zdefiniowana w ramach metodologii badań psychologicznych, i wykorzystuje się w tym celu zaawansowane metody statystyczne, pozwalające na obliczenia wartości mierzonej cechy oraz zasady psychometrii, które precyzują zachowania diagnosty i interpretację wyników.

Po drugie, testy są budowane w oparciu o teorię czy model psychologiczny, i dobrze jest pamiętać, iż sama baza teoretyczna może mieć pewne ograniczenia. Każdy test ma u podstaw pewne rozumienie rzeczywistości, i w psychologii będą to teorie funkcjonowania człowieka, np. w modelu behawioralnym przyjmujemy, iż funkcjonowanie człowieka jest wyuczone w procesie między innymi warunkowania klasycznego, warunkowania sprawczego, modelowania społecznego, itd. Wtedy test behawioralny będzie miał więcej pytań o trening zachowań, nagrody i kary, itp. Natomiast psycholog feministyczny może więcej pytań tworzyć w oparciu o spostrzeganie ról płciowych, stereotypy podobieństwa czy różnice, stosunek między władzą a płciowością, itd. Czyli inny aspekt rzeczywistości może być akcentowany. Oczywiście idealnie teoria psychologiczna powinna wyjaśniać pełny zakres ludzkiego funkcjonowania, ale trudno o taki model natury człowieka. Poruszamy się w określonych paradygmatach i testy psychologiczne to odzwierciedlają.

Po trzecie, osoba badana powinna uczestniczyć dobrowolnie i być zmotywowana do udziału w teście, a na samym końcu ma prawo do otrzymania wyników i ich interpretacji zgodnie z regułami wykonywania zawodu i kodeksem etycznym psychologa.

Oczywiście proces ten częściowo, albo całkowicie może odbywać się przy użyciu oprogramowania komputerowego, które na podstawie zastosowanych algorytmów automatycznie dokona obliczeń i przedstawi interpretację w formie najczęściej wydruk, jak np. wynik dla partnerów - Zgodność Osobowości.

Narzędzie doboru par przez Internet

Podobnie działają Testy Doboru Partnerskiego, wykorzystywane przez portale randkowe i biura matrymonialne. Należy jednak podkreślić, iż wyniki uzyskane tą drogą będą miały sens jedynie wtedy, jeżeli test doboru został skonstruowany zgodnie ze standardami psychometrycznymi. Niestety niewiele osób jest świadomych, iż to, co widzimy na ekranie komputera w postaci konkretnego pytania, to tylko czubek góry lodowej, poniżej którego leży cała „maszyneria” statystyczna, poprzedzona czasem kilkuletnimi badaniami uniwersyteckimi. Mówiąc inaczej, każdy może wymyślić „100 pytań do...”, ale jeżeli ma to mieć jakąkolwiek wartość diagnostyczną, to musimy tu mówić o zastosowaniu ścisłych zasad metodologii badań psychologicznych. W przeciwnym razie możemy mówić jedynie o psychozabawie, bliskiej myśleniu magicznemu i przysłowiowemu „wróżeniu z fusów”. Dobre portale randkowe oferują dlatego coraz lepsze narzędzia doboru, i to ma sens, ponieważ na tym będzie polegać ich sukces, jeżeli wyniki będą faktycznie pomagać w znalezieniu pasującego partnera.

Metody doboru partnerów w testach mają swoje zalety, do których można zaliczyć szybką selekcję wielu tysięcy profili w licznej bazie danych, czyli potencjalnie duży wybór, co powinno zwiększać szansę na znalezienie tej „właściwej” osoby. Poza tym testy faktycznie mogą selekcjonować cechy psychiczne, które w codziennym życiu trudno zauważyć, zwłaszcza na początku znajomości, czyli test doboru może być nie tylko ułatwieniem, ale też pozwala zaoszczędzić czas i zajrzeć głębiej, niż tradycyjna rozmowa przy kawie, nawet jeżeli jest to szczera rozmowa.

Pojawiają się jednak tutaj różne „ale”. Ponieważ zakładając nawet, że test został skonstruowany prawidłowo i spełnia wymogi statystyczne, to nadal istnieją pewne ograniczenia. Na przykład, czy można mieć pewność, iż osoba wypełniła szczerze kwestionariusz? Zwykłe kłamanie to tylko jedna z opcji. Może też dochodzić do zafałszowania odpowiedzi, nawet przy dobrej woli osoby testowanej, ponieważ jej interpretacja pytania może być błędna, albo osoba może inaczej rozumieć treść pytania, itp. A może osoba po prostu nie rozumie nawet pewnych słów? Albo, co zdarza się zdecydowanie częściej, nie może zdecydować się na adekwatny wybór opcji odpowiedzi. Na przykład, jeżeli test oferuje tylko „tak” lub „nie”, jako opcje do wyboru (w psychometrii nazywa się to kafeterią odpowiedzi), to z pewnością niektóre osoby będą miały tendencję do pomyślenia: „hmm, to zależy..., czasem tak, a czasem nie”, ale i tak będą zmuszone do kliknięcia tylko jednej odpowiedzi. Czy wybór ten będzie obiektywnie oddawać charakterystykę psychiczną? Często w celu bardziej precyzyjnego mierzenia cechy, stosuje się skale, najczęściej 5 lub 7 stopniowe skale Likerta (liczba nieparzysta ma ułatwić stworzenie punktu środkowego, jak najbardziej neutralnego). Typowym przykładem niech będzie tutaj skala 5-punktowa:

1. – zawsze myję zęby rano
2. – często myję zęby rano
3. – czasami myję zęby rano
4. – rzadko myję zęby rano
5. – nigdy nie myję zębów rano

I chociaż ma to sens, ponieważ stopniowanie pozwala intuicyjnie wybrać bliższą prawdzie odpowiedź, to nadal można zastanowić się, czy słowo np. ”często” jest rozumiane tak samo przez wszystkich ludzi.

Czasem dodatkowym utrudnieniem w uzyskaniu rzetelnych wyników będzie znużenie badanego, zwłaszcza przy długich narzędziach testowych, utrata koncentracji, utrata motywacji, przeskakiwanie pozycji testowych, albo „losowe” klikanie.

Bądź ze sobą obiektywny

Nawet, jeżeli wszystkie wspomniane utrudnienia zostaną rozwiązane pozytywnie, to nadal ze strony użytkownika warto jednak zachować pewien dystans i zdrowy rozsądek. Badania psychologiczne mogą dać nam lepszy wgląd, zaoferować nowe informacje na swój temat, i pomóc w głębszej analizie swoich mocnych i słabszych stron, ale nawet najlepszy test nie zastąpi naturalnego procesu poznawania innych ludzi. Ponieważ test psychologiczny bada tylko wycinek ludzkich cech i oparty jest na procesach decyzyjnych, zakładających pewien model i teorię łączenia się w pary, a przecież rzeczywistość doboru partnerskiego oznacza szerokie spektrum wizualno-chemiczno-behawioralno-poznawczo-społeczno-ideologiczne, to nawet dobry zestaw pytań nie da nam gwarancji, że algorytm wybierze za nas idealnego męża czy żonę.

Podsumowując testy doboru są ciekawą ofertą w procesie szukania partnera, i w nowoczesnej rzeczywistości internetowej pozwalają na pewne ułatwienie i skrócenie żmudnego procesu selekcji, to warto traktować je jako jedno ze źródeł w procesie decyzyjnym, ale nie jedyne. Życzę udanego doboru partnerskiego!

Dr n.hum. Dariusz P. Skowroński

Czytaj i oglądaj inne filmy i porady psychologa:

• Miłość mimo dystansu
• Jak rozmawiać z partnerem o seksie
• Życie seksualne singli
• Dopasowanie seksualne partnerów
• Seksualność po 50-tce
• Związek toksyczny
• Rozpad małżeństwa, czyli krajobraz po bitwie
• Tak dobierają się szczęśliwe pary
• Randki internetowe